17 กรกฎาคม 2568
เมื่อพูดถึงการจัดทำงบการเงิน หนึ่งในองค์ประกอบสำคัญที่หลายบริษัทมักมองข้าม คือ "ผลประโยชน์พนักงาน" ไม่ว่าจะเป็นค่าชดเชย บำเหน็จ บำนาญ หรือสิทธิประโยชน์อื่น ๆ ที่องค์กรมีพันธะต้องจ่ายในอนาคต การคำนวณผลประโยชน์พนักงานให้ถูกต้องจึงไม่ใช่เรื่องที่ควรมองข้าม โดยเฉพาะเมื่อองค์กรกำลังจะเปลี่ยนมาตรฐานทางบัญชีจาก TFRS for NPAEs ไปสู่ TAS 19 ซึ่งทั้งสองมาตรฐานมีแนวคิดการคำนวณที่แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง
TFRS for NPAEs หรือมาตรฐานการรายงานทางการเงินสำหรับกิจการที่ไม่มีส่วนได้เสียสาธารณะ ถูกออกแบบมาให้เหมาะสมกับธุรกิจขนาดกลางและขนาดเล็ก เน้นความเรียบง่ายและลดภาระในการจัดทำงบการเงิน
ในส่วนของผลประโยชน์พนักงาน มาตรฐานนี้ไม่ได้ระบุวิธีคำนวณผลประโยชน์พนักงานที่ตายตัว หากแต่เปิดกว้างให้กิจการสามารถใช้การประมาณการที่เห็นว่า"เหมาะสม" ได้ ตราบเท่าที่ผู้สอบบัญชีเห็นด้วย ซึ่งโดยทั่วไปมักจะอ้างอิงข้อมูลย้อนหลัง เช่น นับจำนวนวันทำงานในรอบปี แล้วนำมาคูณอัตราค่าชดเชยหรือประมาณการตามประสบการณ์ในอดีต
แนวคิดนี้แม้จะช่วยลดความซับซ้อน
แต่ก็มีข้อจำกัด เพราะไม่สามารถสะท้อนภาระผูกพันในอนาคตได้อย่างชัดเจน
อีกทั้งยังขาดมุมมองด้านการวางแผนล่วงหน้า
ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการบริหารความเสี่ยงทางการเงินในระยะยาว
TAS 19 หรือมาตรฐานการบัญชี ฉบับที่ 19 ได้รับการออกแบบมาเพื่อรองรับกิจการที่มีส่วนได้เสียสาธารณะ หรือกิจการที่ต้องการแสดงความโปร่งใสในระดับสูง การคำนวณผลประโยชน์พนักงานภายใต้ TAS 19 จึงเน้นไปที่การคาดการณ์ล่วงหน้า โดยใช้หลักคณิตศาสตร์ประกันภัย (actuarial valuation) เป็นเครื่องมือหลัก
แนวคิดคือ แทนที่จะรอให้เวลาผ่านไปก่อนแล้วค่อยมาคำนวณย้อนหลัง TAS 19 ให้ประเมินก่อนล่วงหน้าว่าจะเกิดภาระอะไรบ้าง เช่น จะมีพนักงานลาออกหรือเกษียณกี่คน เงินเดือนจะเพิ่มขึ้นกี่เปอร์เซ็นต์ และอัตราดอกเบี้ยในตลาดเป็นอย่างไรบ้าง จากนั้นนำปัจจัยเหล่านี้มาวิเคราะห์ร่วมกัน เพื่อคำนวณภาระผูกพันที่องค์กรควรตั้งไว้ตั้งแต่วันนี้
การคำนวณผลประโยชน์พนักงานล่วงหน้าตามแนวคิดของ TAS 19 แม้จะซับซ้อนและต้องใช้ผู้เชี่ยวชาญในการประเมิน แต่ก็มีข้อดีที่สำคัญคือทำให้ผู้บริหารมองเห็นภาพรวมทางการเงินล่วงหน้า ช่วยในการวางแผนงบประมาณ และลดความผันผวนของค่าใช้จ่ายที่อาจเกิดขึ้นแบบไม่คาดคิด
เพื่อให้เห็นภาพชัดเจน
ลองสมมติว่าบริษัทจะสะสมเงินให้พนักงานเพื่อเป็นโบนัสเบี้ยขยันปลายปี
โดยคิดคำนวณจากจำนวนวันที่พนักงานมาทำงาน
ในแนวคิดของ TFRS for NPAEs บริษัทจะไม่วางแผนล่วงหน้า แต่จะรอจนสิ้นปีแล้วค่อยคำนวณย้อนหลังจากข้อมูลที่เกิดขึ้นจริง เช่น เมื่อสิ้นปีพบว่าพนักงานมาทำงาน 310 วัน ก็จะนำ 310 x 100 = 31,000 บาท ไปบันทึกเป็นค่าใช้จ่ายในงบการเงิน
วิธีนี้มีข้อดีตรงที่ทำงานง่าย
แต่ข้อเสียคือบริษัทไม่สามารถคาดการณ์ภาระผูกพันล่วงหน้าได้
ทำให้การบริหารกระแสเงินสดในอนาคตเป็นไปได้ยาก
ในขณะที่ TAS 19 ใช้แนวคิดวางแผนล่วงหน้า คือ ก่อนเริ่มปี บริษัทจะเปิดปฏิทินประเมินว่าในปีนั้นพนักงานแต่ละคนน่าจะมาทำงานประมาณ 300 วัน เมื่อคิดค่าใช้จ่ายที่ 100 บาทต่อวัน ก็จะต้องตั้งค่าใช้จ่ายไว้ที่ 30,000 บาทล่วงหน้า
เมื่อสิ้นปีจริงพบว่าพนักงานทำงานไป 310 วัน บริษัทจึงต้องมีการปรับตัวเลข โดยเพิ่มค่าใช้จ่ายอีก 1,000 บาท ให้สะท้อนผลการดำเนินงานที่เกิดขึ้นจริง ซึ่งกระบวนการนี้เรียกว่า "การวัดมูลค่าใหม่ (Remeasurement)"
ข้อดีของมาตรฐานการบัญชีฉบับที่ 19 (TAS 19) คือทำให้สามารถวางแผนงบประมาณได้แม่นยำ รองรับการเติบโตขององค์กรในระยะยาว และลดความเสี่ยงจากภาระทางการเงินที่อาจเกิดขึ้นโดยไม่คาดคิด อย่างไรก็ตาม การนำมาตรฐานดังกล่าวไปใช้จำเป็นต้องอาศัยข้อมูลจำนวนมากและความเชี่ยวชาญในการประเมิน เพื่อให้ผลลัพธ์ที่ได้มีความถูกต้องสอดคล้องกับมาตรฐาน และเชื่อถือได้
ทั้งนี้เมื่อพูดถึงการคำนวณผลประโยชน์พนักงานแบบมีมาตรฐานและถูกต้องแม่นยำ ABS ถือเป็นหนึ่งในผู้ให้บริการที่องค์กรชั้นนำเลือกใช้ ทีมคณิตศาสตร์ประกันภัยของเรามีคุณวุฒิจากอเมริกา อังกฤษ และไทย เราให้บริการอย่างมืออาชีพ ครอบคลุมทุกขั้นตอน พร้อมด้วยประสบการณ์มากกว่า 25 ปีและผลงานจากลูกค้ากว่า 2,000 ราย ทั้งในประเทศและต่างประเทศ
การเลือกใช้แนวทางการคำนวณผลประโยชน์พนักงานควรสอดคล้องกับขนาดและเป้าหมายขององค์กร หากยังเป็นกิจการขนาดเล็ก TFRS for NPAEs อาจเพียงพอในระยะสั้น แต่หากมีแผนจะเติบโตหรือต้องการความมั่นคงในระยะยาวการค่อย ๆ เปลี่ยนมาใช้แนวคิดตาม TAS 19 จะเป็นประโยชน์อย่างยิ่ง ไม่เพียงแค่ในแง่ของการรายงานบัญชี แต่ยังรวมถึงการบริหารความเสี่ยงขององค์กรในภาพรวม
เขียนและเรียบเรียงโดย อาจารย์ทอมมี่ (พิเชฐ เจียรมณีทวีสิน)
FSA, FIA, FRM, FSAT, MBA, MScFE (Hons), B.Eng (Hons)
อดีตนายกสมาคมนักคณิตศาสตร์ประกันภัยแห่งประเทศไทย และอาจารย์บรรยายด้านการคำนวณผลประโยชน์พนักงานด้วยหลักคณิตศาสตร์ประกันภัย ตามมาตรฐานบัญชี ฉบับที่ 19
Like Share
